Jankend hoogtevrees op fort Sint-Andries

Eigenlijk waren we op zoek naar het hoge water, maar dat viel in de Maas goed mee. We hebben de uiterwaarden al voller zien staan en dus was ik nog een beetje op zoek naar iets te fotograferen. En toen naderden we Sint-Andries, een gehucht tussen de Maas en Waal rechts van Zaltbommel waar ik een Fort en een luchtwachttoren wist.

Bij het parkeren zagen we al dat de Waal wel degelijk hoog stond want dit smalle stukje land wordt omgeven door water. We liepen langs de oude sluis waar het water aardig tegenaan klotste naar het fort. Er was natuurlijk niemand want ik merkte al dat de kleigrond aardig zompig was. Ik had geen spijt, ik vind dat je met grauw weer ook foto’s moeten kunnen maken en zo’n platgebombardeerd fort vind ik persoonlijk fotogenieker als het weer lekker meedoet met de sfeer.

Waarom een oud fort Nieuw fort Sint-Andries heet
Het ziet er niet heel nieuw uit, maar toch is het de vervanging van het oude fort uit 1599 dat iets ter oosten, van waar nu Rossem ligt, lag. Het was toentertijd het grootste militaire bolwerk van de Spanjaarden in ons land. Na de 80 jarige oorlog raakte het fort in verval, het liep ook regelmatig onder en werd uiteindelijk afgebroken. Tijdens de bouw van de Nieuwe Hollandse Waterlinie (een reeks verdedigingswerken die door inundatie bescherming moesten bieden aan Holland) werd Nieuw Fort Sint-Andries (anno 1812) gebouwd.

Het fort tijdens de Tweede Wereldoorlog
Het nieuwe fort was een stuk groter en bood plaats aan 260 man zijn belangrijkste taak was het beheersen van de Maas en Waal en beschermen van de sluis. Tijdens de oorlog huisde er in het fort een afdeling van de Duitse Luftwaffe en later ook de troepen van een Duitse infanteriedivisie. Aan het einde van de Tweede Wereldoorlog was het gebied vooral niemandsland in april 1945 werd het door de Duitsers opgeblazen nadat de Royal Marines en het Belgische 2e Bataljon fuseliers een aanval op het fort hadden gedaan.
Bij de aanval kwamen twee Britten om het leven die een veldgraf kregen binnen het fort, hun graven zijn bedolven onder puin en zelfs na veelvuldig zoeken niet gevonden. Twee anderen raakten gewond en overleden later. Op de dijk nabij de oude sluis staat een monument.

Het fort anno nu
Anno nu is het een modderige drassige zooi maar ondanks dat die Duitsers verrekte goed waren in ons cultureel erfgoed slopen, is er nog wel wat te zien. Voor wie een beetje into geschiedenis is, is het een bijzondere plek omdat er drie oorlogen bij elkaar komen. De 80-jarige waar ik geen fluit vanaf weet was die met Spanjaarden en is de reden dat dit nieuwe fort er ligt. Het werd gebombardeerd in WO2 en in 1955 bouwde ze er een luchtwachttoren.

Luchtwachttoren 8E1 Rossem
In 1955 werd er op het fort een luchtwachttoren gebouwd. De uit beton opgebouwde raatbouwtoren werd gebouwd om vliegtuigen die onder de radar (laag) vlogen te spotten. Luchtwachttoren 8E1 was 1 van de 276 uitkijktorens die ten tijde van de Koude Oorlog in gebruik waren. Ze zijn gebouwd in bouwstijl Brutalisme een stroming die zich afzette tegen het modernisme door gebruik van ruw beton en blokachtige bouwwerken. Sinds 1964 is de toren niet meer als zodanig in gebruik. Veel torens werden aan de gemeentes overgedragen, eventueel met een zak geld om de toren te laten slopen. Gelukkig gebeurde dat hier niet want de toren is in 2006 opgeknapt en opengesteld.

Jankend hoogtevrees
Er zijn nog 19 luchtwachttorens over maar ze zijn lang niet allemaal opengesteld en hebben ook lang niet allemaal zo’n mooi uitzicht. Heel fanatiek en bloedvoorzichtig liep ik de modderige rand van het fort op om onderaan de luchtwachttoren te komen. Eenmaal in de toren gaan de eerste ijzeren trappen eigenlijk prima, ik kan me goed vasthouden aan de betonnen vierkanten maar eenmaal op de laatste trap mis ik een trapleuning en zijn de vierkanten nog gesloten. Naar mijn gevoel heb ik wel een half uur op de bijna bovenste traptrede gestaan waardoor ik net wat van het uitzicht kon genieten. Maar uiteindelijk baalde ik zo enorm dat ik het net niet haalde dat ik mezelf bij elkaar raapte, optrok en eindelijk op het platvorm stond. Jankend gierend hoogtevrees en dan ook nog stronteigenwijs en vreselijk koppig, topcombinatie.

De Luchtwachttoren heeft een fenomenaal uitzicht, de Waal, het fort maar ook Sluis Sint-Andries. Heel voorzichtig daalde ik weer naar beneden en nog voorzichtiger daalde ik het fort af. Op de terugweg kijk ik nog eens over het water en zie dat de Waal gestegen is maar kijk vooral nog even om naar de betonnen toren toonbeeld van de Koude oorlog, die ik zomaar even bedwongen heb.