Zoals wel vaker reden we een ritje, het was zeldzaam mooi weer en omdat we beide niet oplette sloegen we een verkeerde straat in. Dat vond ik helemaal niet erg want aan het einde van de straat stond wat ik dacht dat een oud stroomhuisje was. En toch toen ik rondkeek twijfelde ik al en eenmaal thuis bleken die twijfels te kloppen want dat kleine huisje aan de Groenendijk te Oosteind is een oud elektrisch poldergemaal.
Bergsche Maas
Voor 1420 was er tussen Oosteind en Raamsdonk vruchtbare grond wat werd afgewisseld met moerasgronden. De Sint Elisabethsvloed liet dit gebied onderlopen waarna er later dijken werden aangelegd en het gebied de naam Willemspolder ging dragen. Het water bleef een probleem. Rond 1904 werd de Bergsche Maas gegraven om de wateroverlast bij Den Bosch tegen te gaan, het loste de problemen rond Den Bosch wel op maar hier in Oosteind kregen ze te maken met een totaal veranderen waterhuishouding. Behalve eb en vloed ontstonden ook veel hogere waterstanden. Dit was overigens voorzien en daarom bouwde het Rijk in deze omgeving 32 elektrische gemalen. Het gemaal op de foto is nummer 8 en is ontworpen door P.H.V. Bongaerts en werd gebouwd in 1941.
De functie van het gemaal was het beheersen van het water en het water op peil houden voor de schepen die hier voerden. Tussen 1665 en 1675 werd hier achter het poldergemaal een haven aangelegd. Vooral vrachtschepen voerden hier tot de haven teveel verzandde en de schepen andere havens aan begonnen te doen. Tijdens de ruilverkaveling van 1970 werd de haven aan de Groenendijk gedempt en werd het gemaal overbodig.
Het oude pomphuisje van Oosteind
Tegenwoordig rest van de haven niets meer, een smalle sloot en voor wie bewust wil zien enkele verhogingen, resten van de dijk die langs het havenkanaal liepen. Van de oude bebouwing is nog wat te vinden in een groepje huizen aan Groenendijk 40 Oosteind maar de echte herinnering aan deze periode staat verderop op nummer 70, het pomphuisje van Oosteind.
Sinds 1981 is het oude gemaal particulier bezit en een gemeentelijk monument, na het jaar 2000 werd het slecht onderhouden. Ik mis het gemeentelijk monument bordje maar kan niet anders dan dit stukje historie fotograferen. Inmiddels is de zijkant van het gemaal dicht gepleisterd maar ooit liep hier het water, waren hier geen bomen maar een kale vlakte, in de verte de neogotische kerk van Raamsdonk. Er is niets meer van te vinden maar op de rand van dit huisje werd het water van hoog naar laag of andersom gepompt, naar gelang de boeren nodig hadden.
Het huisje was er één van velen en dus is het bijzonder dat deze er nog staat. Ooit stond hier nog geen enkele boom en hing er in sierlijke smeedijzeren letters ‘Groenedijk’ tegen de gevel. Het gebouwtje uit circa 1935 heeft een betonnen gevel en een zadeldak die in slechte staat is. Er liggen leien op het dak in de kenmerkende Maasdekking en de kap staat haaks op de straat. Dwars op die straat liep het water in wat nu een blinde gevel is maar nog goed herkenbaar het ronde deel (de duiker) die is dichtgemetseld. Het oude gemaal is een bijzonder fotogeniek gebouwtje, een herinnering en een monument. En hoewel ik het kapotte, het defecte en verweerde prachtig vind, vind ik eigenlijk dat het in ere hersteld moet worden, zodat nog vele mensen na mij een ritje rijden en even stilstaan bij het oude pomphuisje van Oosteind.
Nicky says
Even bijgelezen en plaatjes gekeken. Dat was weer genieten, behalve het nieuws over Kitty dan. Maar ik ben er weer dus kom maar door met de volgende blogs.
Aukje says
Die had je digitaal wel wat op mogen knappen :)
Nee hoor, is maar gein.
Fraaie foto, mooi verhaal.
Ik heb het idee dat je die foto met je nieuwste lens hebt gemaakt of zit ik er naast?
willy says
een huisje met een geschiedenis Liesbeth
jammer dat het er zo bouwvallig bijstaat
groeten
Naomi says
Zeker een fotogeniek gebouwtje. Ik ben wel verbaasd over de staat ervan als je bedenkt dat het een monument is. Ik zou toch wat meer onderhoud verwacht hebben dan.
Dimario says
Wat een prachtig huisje en je hebt er een goed verhaal bij gezet zodat het mooi duidelijk is. Je had trouwens gelijk, het is nog van de zomerserie. Ik weet niet eens of ik wel veel foto’s maak deze winter. En…. nog belangrijker, ik vlieg pas overmorgen.
Love As Always
Dimario
rietepietz says
Men heeft vást en zeker gewacht met onderhoud om jou in de gelegenheid te stellen je camera los te laten op het nu zo fotogenieke gebouwtje.
Matroos Beek says
Wat een lieflijk pomphuisje. Het mag dan fotogeniek zijn, je hebt er ook echt oog voor. Zo mooi in beeld gebracht.
Liesbethblogt says
Het is een gemeentelijk monument, maar met buitengebruikstelling is het in particuliere handen terecht gekomen.
John says
Zonde dat het huisje zo aan het verwaarlozen is. Zoiets zou je als klein monument kunnen behouden.
Mirjam Kakelbont says
Jullie reden dus precies de goede straat in! Een zeldzaam mooi huisje. Zeker zoals je het gevangen hebt in zon en schaduw. De Bergsche Maas heeft een dijk van een geschiedenis.
Jan K. alias Afanja says
Waar verkeerd rijden soms al niet goed voor is …
Het heeft je weer een mooi verhaal opgeleverd met een paar prachtige foto’s. Vooral de laatste foto vind ik erg mooi.
Jammer dat het gebouwtje zo staat te verloederen.
Liesbethblogt says
Ik kon er niets over terugvinden, ook niet op foto’s.
Edward McDunn says
Een mooi en interessant blog Liesbeth!
Sjoerd says
Je hebt niet helemaal ongelijk. Het bovenste deel bevatte meestal het trafojuis en was in onderhoud bij de prov Electricitets maatschappij. Het onderste deel vond je meestal het gemaal. Bij roermond legt een gehel gerestaureerde in “de Weerd”
https://www.bvision.nl/2018/03/18/spanning-in-de-weerd-1/
peter grey says
Mooie geschiedenisles! Ik wist niet dat de Bergsche Maas een gegraven rivier is. Een goede illustratie van hoe ‘we’ Nederland zelf hebben vormgegeven, zeker als het gaat om water(beheersing), polders en veenontginningen. (En ont- en bebossing en eigenlijk alles. :-) ) Mooie foto’s ook. Het zou gaaf zijn al dit bericht helpt het gebouw in stand te houden.