Langs de Diefdijk praktisch tegen de A2 bij Culemborg staat een bunker die in de Tweede Wereldoorlog diende als groepsschuilplaats. In 2010 is de bunker als onderdeel van een kunstproject doorgezaagd en geeft nu een bijzondere kijk op de geschiedenis die deze locatie rijk is.

Diefdijk, grens en waterlinie ineen
De Diefdijk is goed te zien vanaf de A2 en vormt een 23 kilometer lange binnendijk die de Betuwe moet beschermen bij wateroverlast. De dijk werd in 1277 aangelegd en is sinds de 19e eeuw onderdeel van de Nieuwe Hollandse Waterlinie. Deze linie vormde een verdedigingslijn van Muiden tot de Biesbosch en werd gebruikt om een enkele kilometers breed stuk land te inunderen bij ongewenst bezoek. In de Tweede Wereldoorlog bleek dit ongewenste bezoek, wat met vliegtuigen en parachutisten kwam, niet bepaald onder de indruk van deze verdediging.
Tegenwoordig horen de waterlinie en alle bijbehorende onderdelen tot Unesco werelderfgoed.

Bunker 599
Aan de vooravond van de Tweede Wereldoorlog maakte Nederland zich ondanks vermeende neutraliteit op voor bescherming van het land en bouwde vele bunkers. Bunker 599 is er daar één van maar is absoluut niet de enige bunker langs de Diefdijk. Sterker nog de oorlog haalde de bouw van de bunkers in, een aantal bunkers is nooit afgemaakt.

Inundatiehoogte
In 2010 werd bunker en groepsschuilplaats 599 doorgezaagd, Atelier de Lyon en ontwerpbureau RAAAF voerde het bizarre idee uit. Geen sinecure een simpele blik om de dikke muren laat zien hoe sterk maar ook hoe klein zo’n bunker van binnen is. De muren van wel een meter dik boden bescherming maar maakten ook een benauwde ruimte. Als mens voel je je nietig als je over het pad door de bunker loopt zeker als je je bedenkt dat de aan het pad gelegen palen geen plaats zijn om een bootje aan te leggen. Die palen geven namelijk aan hoe hoog het water zou staan als het land onder water gezet zou worden, de zogenaamde inundatiehoogte.

Rijksmonument
Dat we in Nederland een geschiedenis kennen van het verminken van monumenten en niet alleen dat ook een periode hebben gekend van zoveel mogelijk slopen, zorgt dat we tegenwoordig anders naar monumenten kijken. Tenzij het een oude bunker is, want hoeveel van die honderden bunkers langs de Nieuwe Hollandse Waterlinie zijn niet totaal begroeid of zinken langzaam weg?
Het doorzagen van bunker 599 heeft daarom alsnog iets bijzonders gebracht, de bunker is daarna een Rijksmonument geworden!

Maar denk niet dat al deze geschiedenis een reden is om de doorgezaagde bunker niet te bezoeken. De bunker is een unieke en fotogenieke locatie aan de rand van een natuurgebied en onderdeel van verschillende wandelroutes. Het is een bijzondere plek en zeker een bezoek waard.