De oude dame

Als vriend van Kamp Vught ben ik regelmatig in dit voormalige nazi kampte vinden. Alweer even geleden ontmoette ik daar een oude dame. Nota bene toen ik eigenlijk naar huis wilde gaan, zag ik haar vanaf het terrein rondlopen. Ze viel me op, die oude dame en terwijl ik de vrijwilligers vooraan de balie groette wandelde ik het naastgelegen bos in. Iets trok me in haar aan en dat werd versterkt toen ik haar blik net daarvoor ontmoette. Een bijzonder gezicht, want ik stond binnen en zij buiten. Maar ooit was dat anders.

Kamp Vught had vrouwenbarakken, meerdere, en de vrouwen werkte ook op verschillende locaties in het kamp. Hoewel niet bereikbaar was er ook een mannendeel, vaak zaten hele gezinnen hier in het kamp. Moeders konden hun kinderen bezoeken, vaders amper. De mannen werkten ook buiten het kamp, bij de Moerdijk, ver weg.

Ik wandelde richting de laatste plaats waar ik de oude dame zag en vond haar vrijwel meteen. Ze zag mijn grote camera en ik zag haar afkeer. Ik duwde m’n toestel naar achteren en samen besloten we met uitzicht op het terrein op een bankje te gaan zitten. Haar minieme handbewegingen maakte me alles duidelijk. De nagemaakte wachtposten keken op ons neer. Hoewel ik spraakzaam, open en sociaal ben aangelegd had ik na een groet niets meer tegen haar gezegd. Zij zou praten, hoopte ik, de blik die ze me wierp, toen ik nog daar achter het prikkeldraad liep, was genoeg.

‘Ik heb daar gelopen’, zei ze, en veel van mijn kennissen en vrienden ook. Ze zweeg en ik ook. Ik heb daar ook gewerkt en stilgestaan. Alhoewel dat niet hier is maar verderop. Ik knikte en zij keek van het kamp weg en volgde een verkleurd blad. Verder daarheen ga ik niet, mijn auto staat verderop geparkeerd en straks ga ik hier weer weg. Het lijkt in niets meer op wat het was maar voor jou en alle anderen geeft het een goed beeld. Ik knikte en zweeg, volgde haar blik naar één van de vele blaadjes die draaide in de wind en weer ging liggen, weer opvloog en weer ging liggen.

Verderop op het terrein staat behalve nog een echte barak uit die tijd, een gebouw met een vakwerk balkon. Toen ik het Geniemuseum bezocht zag ik het en schrok. Er was niets aan veranderd, alleen de appelplaats was anders. Nu vol met bomen maar toen een kale vlakte. Hoewel kaal, toen stond het vol gevangenen- joden- mensen-, net zolang tot er besloten werd dat ze lang genoeg op appel hadden gestaan.

Opeens stond ze op, verontschuldigde zich voor haar weinige woorden en vroeg me wat ik met de foto’s van daar deed. Ik schrijf korte stukken tekst, een blog voor als u het kent, en gebruik de foto’s om die woorden duidelijker te maken. Internet, knikte ze. Weer volgde haar blik een rondvliegend blad en terwijl ze me een hand gaf zei ze; schrijf maar over leuke dingen en waag het niet deze oude dame te fotograferen. Met een bijna opgewekte tred liep ze weg en terwijl ik haar met alleen mijn blik volgde waaide een blad uit de boom, draaide en draaide in de wind en viel op de plaats waar ze net nog zat.