Herdenking in Nijmegen

Alweer maanden geleden zat ik in een toen nog warm Nijmegen op de rand van een trap, aan de voet van een schommel en schreef een gedicht. Een gedicht over een schommel die op de plaats staat waar vroeger een Montesorri school was. Hier vielen op 22 februari 1944 bommen en onder de 800 doden waren 22 kleuters die hier op school zaten. Deze verschrikking die de boeken in ging als het Bombardement op Nijmegen, was een geallieerd bombardement. Op 22 februari jongstleden was ik aanwezig bij deze herdenking in Nijmegen nadat de Gemeente Nijmegen mijn gedicht en foto hadden gebruikt op hun uitnodiging.

In de kerk
Het was een prachtige dag voor een herdenking, ik zit met Frans in een kerkbank en door het naast mij gelegen kerkraam valt zacht gefilterd zonlicht over grijze gebogen hoofden en op een klein gestencild boekje. Op de voorkant prijkt mijn foto en als ik omsla zie ik ook mijn gedicht. Het licht valt door ramen die jaren geleden geheel verwoest werden, net als een verderop gelegen kerk. Hoewel het bombardement geallieerd was, verwoestte het de stad waar ik nu ben. De reden dat ik hier ben is indirect dan bombardement, om die verschrikkelijke dag nooit te vergeten staat middenin het centrum een schommel. Maar nu ben ik nog even in de kerk waar ik onder de indruk en licht geïrriteerd ben. Naast mij zit een man met een zuurtje te stuntelen, verkeerd kerkvoer hij liet hem niet vallen helaas, daar verderop verteld een voorganger over de beide stadskerken die geheel vernield werden en over het boek wat elke dag op een andere bladzijde ligt. In het boek de namen van de alle slachtoffers. We, nou ja zij, zingen en ik luister geboeid naar het Bijbels verhaal en de onbekende psalmen. De dienst is kort en al snel lopen we door het herbouwde Nijmegen. We zijn onderweg naar de Schommel die ik fotografeerde.

Bij het monument
Tussen winkels ingeklemd, zo lijkt het, staan grote kastanjebomen, het gemeentehuis en een schommel. Ik loop erlangs en neem tactisch mijn plaats in. Bovenaan de trap overzie ik de komst van vele mensen. Onder hen nog een enkeling die het bombardement overleefde. Later zou ik nog even met een vrouw spreken die de nonnen zag vertrekken naar het middaggebed, maar nooit meer heeft teruggezien. Jong was ze, zoals de meeste stoelen worden gevuld met mensen die ooit jong waren. Het lot van de tijd slaat toe en er worden dan ook dekens uitgedeeld, want hoewel droog en zonnig is het ijzig koud. Schoolkinderen zoeken hun plaats en ook de burgemeester en wethouders vinden die van hen. Een Amerikaanse ambassadeur spreekt en ook de burgemeester maar woorden uit een dagboek van toen raken door authentieke echtheid. Een klein orkest speelt en dan wordt het stil.

Moment van stilte
Iedereen hier aanwezig weet dat het moment nadert in de verte voelt het geroezemoes van de stad aan als het brommen van de vliegtuigmotoren. Hoewel de bewoners blij moesten zijn met deze geallieerden, vergisten deze Amerikanen zich vreselijk. Ze waren onderweg naar Duitsland maar hun missie werd door te dikke bewolking geannuleerd. Zij moesten hun bommen lossen op de terugweg en kozen het Nijmeegse station, als algemeen tactisch doel. Algemeen bekend was dat er veel wapentransporten via dit spoor liepen. Dat zoveel bommen op het het hart van wat toen stad met de torens genoemd werd vielen is te verwijten aan onervarenheid. Toch werd Nijmegen in luttele minuten voor een groot deel met de grond gelijk gemaakt een tragische vergissing kostte bijna 800 mensen het leven. Onder hen 22 kleuters hier net zo goed herdacht met deze bijzondere schommel die nu zacht wiebelt alsof hij zacht meedeint op het geluid van de klokken die heel Nijmegen eraan moeten herinneren dat het hier ooit anders was.

Na de kranslegging groette ik de vrouw van de gemeente die mijn foto vond en bedankte haar hartelijk voor de zo goed georganiseerde herdenking. Dat iedereen aanwezig ongeacht uitnodiging, binnen wordt gevraagd voor koffie, thee en broodjes is iets wat ik niet gewend ben en wat ik, als zovelen, waardeerde. Na heerlijk warme koffie, een paar broodjes, sprak ik nog even met de burgemeester van Nijmegen. Een bourgondiër in hart en nieren die alom gerespecteerd word zo leek het. Ik sprak over mijn liefde voor zijn stad hij bedankte me voor mijn bijdrage en als laatste, net voor ik naar buiten liep zag ik de etalage met de vele namen, voor hen verrijst buiten een schommel die elk jaar, op 22 februari, is omgeven door mensen en bloemen om hen te gedenken die er niet meer zijn.