Achttien zwarte strepen vormen een pad tussen kerk en (de cel van het) stadhuis. Achttien strepen met diepe betekenis maar je rijdt ze ook zo voorbij. Het zijn achttien strepen die tachtig jaar geleden helden werden en sterk verbonden zijn met waar ik vandaan kom. Het zijn de Geuzen van Vlaardingen.
De eerste grote verzetsgroep van Nederland
Op de basisschool leerde ik over de Watergeuzen, geus wat van het Frans gueux komt want bedelaar betekent, het was een heldenwoord maar ging over een oorlog van veel langer geleden. Nee, ik leerde mezelf uit één van de volwassene boeken die ik leende, over de Geuzen van Vlaardingen en toen ik er vele jaren later over hoorde op school, toen wist ik al meer dan er verteld werd. De Geuzen zijn de eerste grote verzetsgroep van Nederland. De mannen kenden elkaar al van de Flardinga wandelclub en komen samen bij één van de leden genaamd Arij Kop. De leden van de club zijn eensgezind en ze zijn dan ook allen woedend over het bombardement op Rotterdam. De geur van verwoesting moet in Vlaardingen te ruiken geweest zijn en van een hoger punt misschien zelfs langs de Nieuwe Waterweg, te zien. Via één van de leden komen ze in contact met Bernhard IJzerdraat.
Het begin van de Geuzen
IJzerdraat, die leraar was, had al ruim voor het begin van de oorlog zijn mening gevormd over het Nationaal Socialisme en ten tijde dat de leden van de wandelclub bij hem aankloppen had hij zijn eerste Geuzenbericht, denkend aan de 80-jarige oorlog, reeds geschreven. Samen met Arij Kop zette hij verzetsgroep de Geuzen op. Het tweede Geuzenbericht is bewaard gebleven en waarschuwt de mensen voor wat ze kunnen verwachten. “Nederland zal zijn vrijheidsberoving niet voor zoete koek opeten! We weten wat ons te wachten staat. Al onze voorraden zullen worden weggehaald (…) ons land zal geen onderdeel van Duitsland worden!”. Al op 18 mei, daags na het vernietigende bombardement op Rotterdam staat een man op die oproept tot verzet. En in korte tijd groeit zijn groep met leden uit Delft, Maassluis, Rotterdam en daarbuiten. In de huiskamer van Arij Kop en later van elkaar leggen ze de Geuzen-eed af en nemen hun lidmaatschap zeer serieus.
Dan wordt het november
De wandelclub loopt onverminderd door en loopt met een goede dekmantel langs punten die van belang kunnen zijn voor de Engelsen. Het blijft niet bij doorgeven er worden wel degelijk sabotage gepleegd. Kleine dingen zoals het doorsnijden van telefoondraden. Iets wat snel genoeg weer opgelapt is maar wel tot ergernis van de Duitsers leidde. Ondertussen blijft de groep groeien en voorzichtigheid wordt uit het oog verloren.
Begin november gaat het mis hoewel de naam bekend is en de route die het verraad volgde ook zorgde dat de onachtzaamheid van de leden dat het al eerder mis had kunnen gaan. Van november tot en met februari 1941 worden zo’n 230 Geuzen opgepakt, waarvan zo’n 130 man uit Vlaardingen. Dat er ook mannen zijn opgepakt in Utrecht, Arnhem, Nijmegen en Zeist geeft maar aan hoe snel verzetsgroep de Geuzen groeide. In Haarlem wordt de inmiddels verhuisde Bernhard IJzerdraat opgepakt en ook Arij Kop ontkomt hier niet aan.
Begin van het einde
Na een showproces volgt op 4 maart 1941 de uitspraak. Achttien van hen worden ter dood veroordeeld. Hoger beroep bestaat niet maar het gratieverzoek van 3 minderjarigen wordt omgezet in levenslang, zij worden ‘vervangen’ door de drie leiders van de Februaristaking.
Ze worden worden opgesloten in het Oranjehotel in Scheveningen naast elkaar in een gang met 9 cellen aan weerszijden. Op 12 maart komt hun familie op bezoek om afscheid te nemen. De mannen hebben niet in de gaten, wilden het misschien niet weten ze vragen om de ‘volgende keer’ hun kinderen mee te brengen.
Maar dan wordt het 13 maart 1941, een donderdag, en worden de mannen uit hun cellen gehaald. Voorop loopt Bernhard IJzerdraat en masse zingen ze psalm 43 ‘Dan ga ik op tot God’s altaren’ (luister hier vanaf 6:15) terwijl ze in de klaarstaande vrachtwagens stappen. Op 5 uur ’s middags worden de leden van de eerste grote Verzetsgroep van Nederland gefusilleerd op de Waalsdorpervlakte.
Achttien zwarte strepen
Ter nagedachtenis aan hun daden van verzet, aan hun gedachtegoed vormen 18 zwarte strepen, twee afgehakte benen en een prachtig beeld het Geuzenmonument. Op begraafplaats Emaus, bovendien, een tweede waar de namen van 15 Geuzen op staan en zes van hen herbegraven liggen. Voor vele jaren ging ik kort voor of op (spijbelen deed ik toen nog niet) 13 maart naar het centrum van Vlaardingen. Daar bij de kerk hoorde ik de organist spelen of oefenen op Psalm 43 op of voor de uitreiking van de Geuzenpenning. Een enkele keer kon ik buiten naar de bezoekers van de kerk kijken. Onder hen vele bekende gezichten die ik pas jaren later aan een naam verbond. Geuzen ook, die hun straf ondergingen in kampen als Buchenwald waar strijdmakkers ook overleden. Mannen die opstonden voor waar zij in geloofden en achttien mannen die er hun leefden voor lieten, vandaag 80 jaar geleden.
Nicole Orriëns says
Ik vind die paar benen één van de mooiste standbeelden die ik ooit heb gezien. Het is heel treffend en veelzeggend, en ook heel erg van de kunst van het weglaten. Ik houd hiervan.
Giovanna Jansen says
Bedankt voor het delen van dit stukje geschiedenis! Mooi om te lezen.
Liesbethblogt says
Ik ben er geweest voor het een herinneringscentrum was. Ik bezocht ook de Waalsdorpervlakte en Loenen, daar liggen er ook begraven.
Nicky says
Ik kende het verhaal ook niet. Indrukwekkend. We zijn vorig jaar nog in het Oranjehotel geweest. Daar was ik ook even stil van.
Liesbethblogt says
Vrouwen van Engelandvaarders kregen geen uitkering de gevolgen waren vaak groot. Al was het maar een Geuzenblaadje in je zak. In die tijd was de vrouw verantwoordelijk voor het gezin er iets naast doen was niet makkelijk en werd als vreemd beschouwd.
Kakel says
Mooie blog. Je zal maar in hun schoenen of laarzen hebben gestaan.
Hadden we het verzet in gegaan? Zouden wij daar genoeg moed voor hebben gehad? Dat vraag ik me telkens af als ik lees over dergelijke sterkte mannen en vrouwen…
Een prachtig eerbetoon, Lies!
fotografiemijnlangleven says
Dat er in Nederland ook geuzen zijn geweest, was me tot nu toe totaal onbekend.
Dikke merci om deze geschiedenis met ons te delen.
Koffie Digitalix says
De andere geuzen, daar heb ik weet van. Van deze geuzen niet. Bedankt voor de geschiedenisles.
Aukje says
Prachtig stuk, en de foto van het monument is werkelijk, ja, prachtig, aangrijpend, sprekend…..!
minoesjka2 says
Mooie blog.
Ook dit jaar is op 13 maart Psalm door het carillon gespeeld. De uitreiking van de Geuzenpenning is uitgesteld, vanwege de Corona.
Edward McDunn says
Goed dat je er hier op deze manier aandacht aan besteed, die achttien strepen waren mij niet bekend.
meninggever says
Mooi beschreven en een aardig stukje geschiedenis. Ik raad in dat kader ook de verhalen over de Opperwachtmeester aan, geschreven door Jaap van Rij een jaar of tien geleden. Spelen allemaal in hetzelfde milieu maar dan in de regio Den Haag/Zoetermeer. Verzet en verraad met een dodelijke afloop…
די מריו says
Het was bij mij allemaal wel een beetje weggeëbd.. maar je brengt het zo mooi in kaart.
Love As Always
Dimario
Liesbethblogt says
Ze zijn naar de Geuzen ten tijde van de tachtigjarige oorlog vernoemd. Ik weet daar nagenoeg niets van maar weet wel dat de tactiek schroeiende aarde is gebruikt op Vlaardingen plat te branden.
rietepietz says
Dat zal zeker invloed hebben ja!
Liesbethblogt says
Ze zijn ernaar genoemd.
Liesbethblogt says
Dat was wel de trend vergeten, leven en doorgaan. Heeft ook gezorgd voor veel leed en problemen met de generaties erna. Het ‘dat hadden we in de oorlog ook niet’-verhaal.
Het zwijgen van mijn opa en oma zal mij wel beïnvloed hebben maar geschiedenis en lezen is ook mijn vaders ding. Hoewel die niets weet van de Tweede Wereldoorlog zoals ik niets weet van de rijd die hem interesseert. Ik denk dat de interesse er nu meer is omdat men weet dat de laatste overlevenden er binnenkort ook niet meer zijn.
AnneMarie says
Ik dacht ook dat de geuzen ouder waren maar in het verhaal werd het duidelijk. Altijd die ver geldings acties. Triest en we hebben er niets van geleerd. Je kunt goed vertellen. Knap hoor.
RenéSmurf says
Ernstige gebeurtenissen die we nooit of te nimmer mogen vergeten. Triest, maar helaas waar.
Suskeblogt says
Deze geschiedenis ken ik niet. Wel interessant om lezen.
rietepietz says
Je was een bijzonder kind, Interesse voor zulke zware kost op zo’n jonge leeftijd. Ik kan me zelfs niet herinneren of er op de lagere school ( 1948 / 54 ) waar ik vroeger zat ooit iets over de oorlog is verteld. Maar misschien was het toen nog te kort geleden . Ik heb de indruk dat er nu méér belangstelling voor de oorlog is dan destijds. Misschien wilde men toen alleen maar zo snel mogelijk vergeten.
natuurfreak3 says
Prachtige fotoreeks bij een voor mij onbekend stukje geschiedenis.
Matroos Beek says
Weer iets bijgeleerd.
Mooie foto’s erbij!
willyfotoblog says
Bij de Geuzen moest ik wel aan het verzet tegen de Spaanse koning Filips II denken Liesbeth
een verzetsgroep tijdens WO II is nieuw voor mij
interessant om weten
Sjoerd says
Dat waren de echte helden van de oorlog. Een mooi stuk geschiedenis laat je hier zien.
Mrs. T. says
Wat een indrukwekkende geschiedenis. Ben er stil van …
Bedankt voor het delen, ik had er nog nooit van gehoord. Prachtige symboliek in het kunstwerk.
Mijnnikonenik says
Een knap stukje geschiedenis. Die eerste foto van de benen bezorgt me kippenvel.
Naomi says
Een voor mij onbekend verhaal, maar het is het helemaal waard om gedeeld te worden. De strepen vallen inderdaad niet zo op, wat eigenlijk jammer is. Ze hebben toch eigenlijk heel veel te vertellen.
petergreyphotography says
Deze geschiedenis kende ik niet. Mooi stuk en foto’s Liesbeth.
Karel says
een prachtige ode in woord en beeld aan de Geuzen
ik had van hen gehoord , maar ook maar een beetje
van die 18 strepen had ik nooit gehoord
mizzD says
Prachtig geschreven eerbetoon, indrukwekkend stukje (oorlogs-)geschiedenis waar ik niet veel van wist.
De foto’s zijn een bonus.
picpholio says
Had je me dit verhaal niet gedaan, dan was ik de strepen ook zo voorbij gelopen hoor. Bedankt dat ik weer iets mocht bijleren vandaag. Fijn weekend nog.